BONA
BONA
Bona : Notaları süre değerleri ile okumaktır.
Aşağıda her ölçüde 1.lik süre değerinden oluşan bonadaki notaları okurken örneğin LA notasını okurken LA.a.a.a diye okuruz.
Aşağıdaki bonada notaların dizilimine göre notaların ses yüksekliği farklıdır buna göre notalar kalından inceye doğru sıralanır. Şekildeki birinci ölçüdeki La sesiyle en son ölçüdeki la sesinin arasında bir oktav ses farkı vardır biri kalın diğeri incedir.
İkilik süre değeri her ölçüde birlik süre değerine eşit iki adet ikilik süre değeri var ilk süre değeri La.a-Si.i diye okunur.
Birlik nota değerinin dört’te biri ikilik değerinde yarısına eşit olan ¼ lük nota değeri bir vuruşa eşit her vuruşta bir nota okunur.
Bir dörtlük değerin yarı değerine eşit olan sekizlik değer her vuruşta iki adet sekizlik nota okunur.
Bir sekizlik süre değerinin yarı değerine eşit onaltılık süre değeri her vuruşta dört adet nota okunur.
Aşağıdaki örnekte her ölçüde yer alan ¾ nota değeri üç vuruşta okunur.
Aşağıda 2.ci örnekte 8/lik değerlerden
oluşan ¾ lük bona çalışmasında ise her
vuruşta 2 adet 8/lik nota okuruz.
Aşağıda yazılı olan 5/8 lik bona çalışmasında her ölçüde bulunan 8/lik değerler bir vuruşun yarı değerinde yapacağımız vuruşlarla okunur.
1.vuruşta elimiz aşağı 2. vuruşta yukarı3. vuruşta aşağı 4. vuruşta ortada
5. vuruşta yukarıda biter.
Aşağıda yine 5/8 lik bir bona buradaki fark nota kümelerinin dizilimi yukarıdaki örnekte dizilim 3+2 şeklindeydi burada ise 2+3 şeklide yazılmıştır.
Kümeler aynı değerde notaların bir araya gelerek birleşerek oluşturdukları zaman bütünlüğüne denir.
Aşağıda yazılı olan 5/8 lik nota çalışmasının ilk ölçüsünde yer alan çoğaltma noktasıda olan değeri toplamda 3/8 lik değerdedir okurken uzatarak 3/8 lik vuruşa eşitleriz.
Diğer taraftaki 2/8 lik değeride vuruşları içerisinde okuduğumuz zaman 5/8 lik zamanı tamamlamış oluruz.
5/8 Lik Bileşik usül ailesindendir ritmi gereği aksaktır 3+2 şeklinde yazılmıştır üçlü küme başta yer alır bu tip eserlere A tipi eserler deriz.
6/8 Lik usülde 5/8 lik usül gibi aksak bir ritim yapısına sahiptir iki tane üçlü kümeden oluşur .
6/8 Lik 12/8 lik usül bir birinin benzeridir 6/8 lik 12/8 liğin yarısıdır bu benzerlik 5/8 lik usül içinde geçerlidir 10/8 liğin yarısıdır.
Aşağıdaki çalışmanın ilk üç notasını normal vuruşlarıyla okuruz kalan 3/8 lik vuruşun yerine yazılmış uzatma nokta ¼ lük notayı kalan üç vuruşa sığdırarak okuruz.
¼ Lük nota değerini yarıya böldüğümüzde 2/8 nota elde ederiz noktada asıl süre değerinin yarısı olduğuna göre toplamda 3/8 lik nota elde etmiş oluruz.
ÖRNEK
Eser içerisinde nota değerleri ne olursa olsun vuruşlar esastır notaları gerektiği şekilde uzatarak yada kendi vuruş değerinde ise olduğu gibi aynı usülde eserler bazı durumlarda farlılık göstere bilir örneğin 3+3 şeklide yazılmış bir eser başka bir yapıtta 2+2+2 şeklinde doğa bilir veya yukarıdaki örnekte olduğu gibi de oluşmuş olabilir.
7/8 lik bileşik usül aksak bir yapıya sahiptir 2+2+3 / 2+3+2 / 3+2+2 şeklinde görürüz.
Üçlü kümelerde ilk vuruş yere ikinci vuruş ortaya kadar üçünçü vuruş yukarıya kadar uzar kalan dört vuruş aşağı yukarı vurularak yapılır.
8/8 lik usül bileşik usüllerden yapı gereği pek aksaklık göstermez 4/4 lük usülle benzerlik taşır toplamda sekiz tane sekizlik nota dört tane dörtlüğe eşittir bundan dolayı bu usülde pek eser yoktur .
Bazen ritim gereğinden dolayı azda olsa görülür.
Aşağıdaki örnekte olduğu gibi melodi oluşumundan kaynaklanan durumlarda görülür burada zaman değer olarak 4/4 lüğe benzese dahi ritim yapısı farklıdır.
9/8 lik Bileşik usülde aksak usüllerdendir yapı gereği bazen hızlı bazen çoşkulu genellikle bu usülde halk müziğinde oyun havaları yada benzeri eserler yazılmıştır 6/8 – 12/8 lik usüllerlede benzerlik taşır.
9/8 lik usülde yazılmış eserler nota değerlerinin farklı şekillerde dizimiyle ritim yapılarında da farklılıklar ortaya çıkar .
Örneğin 2+2+2+3 şeklinde sıralaması olan eserin ritmik yapısıyla 2+3+2+2 şeklinde yazılmış bir eserle aralarında ritim farklılığı vardır yada 3+2+2+2 şeklinde yazılmış bir eserin ritim yapısı da farklıdır.
Yukarıdaki örnekte bir birinden farklı olan üç ölçünün aralarındaki ritim farkını ilk ölçüde gösterilmiş biçimde değerlendirirsek aralarındaki ritimsel farkıda görürüz .
Örneğin : Birinci ölçüdeki DümTek-Düm Tek-Düm Tek-Düm Tek Tek ritim seslerini ikinci ölçüde denersek elde edeceğimiz sesler şöyle olur Düm Tek-Düm Tek Tek – Düm Tek – Düm Tek diye sıralanır.
